Ustalenie odpowiedzialności jest jednym z najważniejszych elementów w toku postępowania likwidacyjnego. Ramy czasowe procedury likwidacji szkody nałożone na zakłady ubezpieczeń zostały uregulowane przepisami rangi ustawowej. Głosi o tym m.in. ustawą z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. 2003 Nr 124 poz. 1152). Nierzadko na tym tle dochodzi do wielu sporów i niejasności.
Termin Likwidacji Szkody – ustalenie odpowiedzialności
Tzw. „Podstawowym” terminem likwidacji szkody jest termin 30 dniowy określony w art. 14 ust 1 powołanej ustawy. Co do zasady w tym czasie od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie przez poszkodowanego, uprawnionego lub ich pełnomocnika zakład ubezpieczeń powinien zająć stanowisko i wypłacić świadczenia odszkodowawcze. Zakładając, że dysponuje dokumentacją niezbędną w tym zakresie. Za dokumentację niezbędną do wydania stanowiska przynajmniej w zakresie bezspornym (wstępnym) należy uznać dokumentację potwierdzającą choćby wstępnie odpowiedzialność sprawcy ubezpieczonego w danym zakładzie ubezpieczeń. Za przykład można podać min. akt oskarżenia, opinię biegłego, czy też zeznania sprawcy przyznającego się do winy. Przynajmniej wstępną dokumentację medyczną w przypadku sprawy dotyczącej obrażeń ciała oraz dokumentację potwierdzającą pokrewieństwo oraz relację faktyczne pomiędzy zmarłym, a uprawnionym w przypadku sprawy po śmierci osoby najbliższej.
Co w sytuacji gdy ubezpieczyciel nie otrzyma pełnej dokumentacji szkodowej?
Sytuację w której zakład ubezpieczeń nie dysponuje przedmiotowym materiałem dowodowym reguluje następny ustęp ww. przepisu. W takim przypadku powinien on zająć stanowisko w terminie 14 dni, zachowując przy tym należytą staranność. Ubezpieczyciel ma obowiązek wykonywania wszelkich niezbędnych w tym zakresie czynności. Czynności te winny polegać na wyjaśnieniu okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania. Towarzystwo ubezpieczeń ma jednak ograniczenie czasowe – 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie. Oznacza to tyle, że zakład ubezpieczeń, który ze względu na wspomniane braki dowodowe nie jest w stanie zająć stanowiska, winien podjąć starania by braki uzupełnić. Ma na to 30 dni od zgłoszenia szkody. Następnie ubezpieczyciel swoje stanowisko powinien zająć w ciągu 14 dni od momentu gdy przedmiotowe uzupełnienie nastąpiło.
Gdyby to jednak nie nastąpiło ustawodawca teoretycznie zakreślił ubezpieczycielowi maksymalny/ ostateczny termin na zajęcie takiego stanowiska czyli 90 dzień od dnia otrzymania zawiadomienia o szkodzie. Określono go jednak tylko teoretycznie, gdyż termin ten w określonych sytuacjach nie jest dla ubezpieczycieli wiążący. Sytuacje takie zachodzą gdy ustalenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania zależy od toczącego się postępowania karnego lub cywilnego. Na przykład trwa spór sądowy dotyczący sprawstwa, trwają ustalenia czy zgon poszkodowanego miał związek ze zdarzeniem.
W obowiązku ubezpieczyciela
Ubezpieczyciel powinien poinformować zgłaszającego, poszkodowanego lub uprawnionego o przyczynach niemożności wydania decyzji w ustawowym terminie. Swoje stanowisko powinien zająć w terminie 14 dni. Czas liczymy od zakończenia tego postępowania lub rozstrzygnięcia niejasności w zakresie ustalenia odpowiedzialności. Czyli od momentu skazania sprawcy lub wydania opinii biegłego która rozstrzyga kwestię odpowiedzialności za zdarzenie.
Choć co do zasady na mocy obowiązujących przepisów zakłady ubezpieczeń zobowiązane są do samodzielnego pozyskiwania dokumentacji dotyczącej odpowiedzialności, to w praktyce jednak należy samodzielnie zabiegać o pozyskanie takiej dokumentacji ze strony organów ścigania oraz sądów lub przynajmniej kontrolować starania podejmowane przez ubezpieczciela w tym zakresie by mieć realny wpływ na tempo postępowania likwidacyjnego.
