Czy zadośćuczynienie i odszkodowanie są pojęciami zamiennymi i oznaczają to samo? Choć, często w mowie potocznej określeń tych używa się zamiennie, to jednak w praktyce mają różne funkcje.
Zadośćuczynienie stanowi kompensatę za krzywdę a odszkodowanie wyrównanie straty majątkowej. Krzywda nie jest policzalna a odszkodowanie stanowi wartość określoną.
Zadośćuczynienie ma na celu kompensatę krzywdy związanej m.in. z obrażeniami ciała, rozstrojem zdrowia tak fizycznego, psychicznego albo z utratą osoby bliskiej. Odszkodowanie ma na celu wyrównanie szkód majątkowych.
Przykład:
W wyniku wypadku samochodowego, spowodowanego przez innego kierowcę, poszkodowany doznał złamania ręki. Będąc na zwolnieniu lekarskim utracił dochód, ponosił koszty leczenia i ma zniszczony samochód.
Wtedy może wystąpić o odszkodowanie za koszty naprawy auta, wyrównanie utraconego dochodu i zwrot kosztów leczenia. Może również wystąpić o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, ból i cierpienie.
Jaka jest funkcja zadośćuczynienia i co wpływa na jego wysokość?
Nie ma takiej kwoty pieniężnej, która wyrówna ciężkie uszkodzenia ciała, czy utratę osoby bliskiej, dlatego też celem zadośćuczynienia jest nie wyrównanie a jedynie kompensacja.
Jednak kwota zadośćuczynienia powinna być w takiej wysokości, aby stanowiła ekonomicznie odczuwalną wartość i choć w pewnym stopniu pozwoliła złagodzić i zrekompensować krzywdę.
Zgodnie z orzecznictwem sądowym wysokość zadośćuczynienia musi być adekwatna do czynu. Uwzględniać rozmiar krzywdy, ale pozostać w rozsądnych granicach odpowiadających aktualnym warunkom życia.
Na wysokość zadośćuczynienia wpływa m.in. rodzaj doznanych w wypadku obrażeń ciała, czas trwania cierpień fizycznych i psychicznych. Ważny jest okres leczenia i wyłączenia z życia rodzinnego, społecznego, zawodowego.
Istotny jest charakter urazu: trwały czy przemijający, stopień uszczerbku na zdrowiu, rodzaj oszpecenia, konieczność korzystania z opieki innych osób w wykonywaniu zwykłych czynności dnia codziennego.
Zadośćuczynienie w związku z utratą osoby bliskiej w wyniku wypadku jest określane m.in. przez stopień pokrewieństwa, faktycznych relacji, sytuacji życiowej i rodzinnej.
Takie zadośćuczynienie jest świadczeniem o charakterze osobistym i zindywidualizowanym, a do jego uzyskania konieczne jest wykazanie krzywdy.
Odszkodowanie jest wymierne i policzalne
W przeciwieństwie do zadośćuczynienia, odszkodowanie ma charakter policzalny, wymierny a jego celem jest wyrównanie szkody materialnej.
Ma wyrównać straty, jakie poszkodowany poniósł, oraz korzyści, jakie mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.
Odszkodowanie może obejmować np. zwrot kosztów naprawy samochodu, zwrot kosztów leczenia, utraconych zarobków, zwrot kosztów pogrzebu.
Naprawienie szkody powinno nastąpić według wyboru poszkodowanego albo przez przywrócenie stanu poprzedniego albo zapłatę odpowiedniej kwoty.
Odszkodowanie powinno być równe do wyrządzonej szkody.
