Dodatek za pracę w szkodliwych warunkach nie jest uregulowany w ogólnych przepisach prawa pracy. Pracodawca nie ma odgórnego obowiązku jego wypłaty. Zatem jedynie dobrowolna decyzja pracodawcy lub wpisanie tego obowiązku w poczet przepisów wewnątrzzakładowych uprawnia w pewien sposób pracownika do zgłoszenia roszczenia. Przyjrzyjmy się, kiedy i w jakich okolicznościach pracownik może liczyć na pieniądze z tytułu szkodliwych warunków pracy.
Czym są szkodliwe warunki pracy?
Definicji szkodliwych warunków pracy nie znajdziemy w Kodeksie Pracy. Pojęcie prac w warunkach szkodliwych nie zostało oficjalnie zdefiniowane. Przyjmuje się, że praca taka przebiega w kontakcie z czynnikami szkodliwymi, których oddziaływanie na pracownika prowadzi lub może prowadzić do powstania choroby zawodowej czy innych schorzeń.
Za pracę w warunkach szkodliwych należy uznać pracę w warunkach narażenia na:
- Działanie pyłów niewywołujących zwłóknienia tkanki płucnej.
- Temperatury powyżej 25°C lub poniżej 10°C w pomieszczeniach zamkniętych.
- Hałas przekraczający dopuszczalne normy.
- Kontakt z materiałem zakaźnym.
- Działanie pól elektromagnetycznych w zakresie od 0,1 do 300 000 MHz w strefie zagrożenia.
Dodatek za pracę w szkodliwych warunkach 2025
Dodatek za pracę w szkodliwych warunkach przysługuje pracownikowi narażonemu na działanie czynników szkodliwych, które mogą wpływać negatywnie na jego zdrowie. Wypłata dodatku pozostaje w gestii pracodawcy, który może dobrowolnie wprowadzić taki przywilej w ramach:
- układu zbiorowego,
- regulaminu wynagradzania,
- praktyk służbowych.
Pracodawcy, którzy zdecydowali się na wprowadzenie dodatku, często różnicują wysokość świadczenia w zależności od skali szkodliwości. Mogą również wymagać od pracownika złożenia wniosku o wypłatę dodatku, weryfikując go przez specjalne komisje.
Od 1 stycznia 2024 roku dodatek za szczególne warunki pracy został wyłączony z minimalnego wynagrodzenia i nie jest uwzględniany przy ustalaniu jego wysokości.
Różnica pomiędzy pracą w szkodliwych warunkach a w warunkach szczególnych
Praca w warunkach szkodliwych wiąże się z dobrowolną wypłatą dodatku przez pracodawcę. Natomiast praca w warunkach szczególnych daje pracownikowi uprawnienia do świadczeń emerytalnych.
Należy pamiętać, że obie kategorie pracy wymagają szczególnej troski o zdrowie i bezpieczeństwo pracowników.
Praca w szkodliwych warunkach – przykłady zawodów
Pracownicy mający kontakt z chemikaliami toksycznymi, żrącymi lub drażniącymi.
- Górnicy pracujący pod ziemią narażeni na pył węglowy, gaz metanowy i wysoki poziom hałasu.
- Pracownicy obsługujący piece hutnicze narażeni na wysokie temperatury i promieniowanie cieplne.
- Osoby stosujące środki ochrony roślin (pestycydy, herbicydy) bezpośrednio narażone na ich toksyczne działanie.
- Personel medyczny pracujący w kontakcie z materiałem zakaźnym, np. wirusami, bakteriami.
- Marynarze narażeni na trudne warunki atmosferyczne, hałas oraz ryzyko chorób zawodowych związanych z pracą na wodach morskich.
- Operatorzy młotów pneumatycznych i innych narzędzi wibracyjnych (ryzyko zespołu wibracyjnego).
Nie są to wszystkie profesje, które mają do czynienia ze szkodliwymi warunkami pracy. Narażone są osoby pracujące w:
- przemyśle energetycznym, ciężkim, mechanicznym, chemicznym, farmaceutycznym, włókienniczym, tekstylnym;
- górnictwie, hutnictwie, odlewnictwie, budownictwie;
- rolnictwie, leśnictwie, rybołówstwie i na morzu;
- ochronie zdrowia;
- przetwórstwie spożywczym;
- laboratoriach naukowych i przemysłowych.
Dodatek za pracę w szkodliwych warunkach – podsumowanie
Dodatek za pracę w szkodliwych warunkach zależy od decyzji pracodawcy i regulaminów wewnętrznych firmy. Wysokość dodatku i zasady jego przyznawania różnią się w zależności od narażenia na czynniki szkodliwe.
autorka artykułu:
Ewelina Czechowicz
Radca Prawny. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji we Wrocławiu. Aktualnie wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych we Wrocławiu.
Doświadczenie zawodowe zdobywała w renomowanych kancelariach we Wrocławiu oraz w Krajowej Administracji Skarbowej. Specjalizuje się w sprawach z zakresu odszkodowawczych, ZUS oraz podatkowych. Wpisana na listę mediatorów przy Sądzie Okręgowym we Wrocławiu.
