Choroby zawodowe dotykają głównie pracowników zatrudnionych w miejscach mających szkodliwe warunki pracy. Ich wystąpienie powinno być niezwłocznie zgłoszone do inspektoratu sanitarnego. Po potwierdzeniu schorzenia przez badania pracownik może uzyskać różne świadczenia. Poniżej przedstawiamy, co przysługuje osobie, u której została stwierdzona choroba zawodowa.
Czym jest choroba zawodowa?
Zgodnie z art. 235¹ Kodeksu pracy choroba zawodowa to schorzenie wynikające z działania szkodliwych czynników występujących w środowisku pracy albo związane ze sposobem wykonywania pracy. Pełny wykaz znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych (Dz.U. 2013.1367). Obejmuje on m.in.:
- choroby zakaźne,
- nowotworowe,
- schorzenia układu oddechowego,
- choroby skórne,
- schorzenia wynikające z przewlekłego narażenia na hałas lub drgania mechaniczne.
Procedura rozpoznania choroby zawodowej
Postępowanie dotyczące rozpoznania choroby zawodowej składa się z trzech etapów:
- Zgłoszenie podejrzenia choroby. Pracodawca, lekarz lub sam pracownik mogą zgłosić podejrzenie do inspektora sanitarnego i inspektora pracy.
- Rozpoznanie. Badania medyczne i analiza dokumentacji zawodowej prowadzą do wydania orzeczenia lekarskiego.
- Stwierdzenie. Inspektor sanitarny wydaje decyzję administracyjną o uznaniu choroby zawodowej.
Choroba zawodowa – świadczenia
Pracownik, u którego stwierdzono chorobę zawodową, ma prawo do następujących świadczeń:
- Zasiłek chorobowy. Wysokość zasiłku wynosi 100% podstawy wymiaru.
- Świadczenie rehabilitacyjne. Wypłacane po wyczerpaniu zasiłku chorobowego.
- Zasiłek wyrównawczy. Dla pracowników czasowo przeniesionych na stanowisko o niższych zarobkach.
- Jednorazowe odszkodowanie z ZUS. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca odszkodowanie za stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu.
- Renta z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku trwałej niezdolności.
- Renta szkoleniowa. Przysługuje, jeśli konieczna jest zmiana kwalifikacji zawodowych.
- Dodatek pielęgnacyjny.
- Pokrycie kosztów leczenia. Obejmuje stomatologię, szczepienia oraz przedmioty ortopedyczne.
- Świadczenie dla rodziny. W razie śmierci pracownika wypłacane są renta rodzinna i jednorazowe odszkodowanie.
Odszkodowanie z ZUS w 2024 roku
Obwieszczenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 lutego 2024 r., reguluje nowe kwoty odszkodowań za choroby zawodowe. W okresie od 1 kwietnia 2024 r. do 31 marca 2025 r. wynoszą one:
- 1 431 zł za każdy procent uszczerbku na zdrowiu (art. 12 ust. 1).
- 25 044 zł za orzeczenie całkowitej niezdolności do pracy i samodzielnej egzystencji (art. 12 ust. 3).
- 128 799 zł dla małżonka lub dziecka zmarłego pracownika (art. 14 ust. 1 pkt 1).
- 64 399 zł dla członka rodziny innego niż małżonek lub dziecko (art. 14 ust. 1 pkt 2).
Roszczenia wobec pracodawcy
W przypadku niewystarczających świadczeń z ZUS pracownik może domagać się odszkodowania od pracodawcy na podstawie przepisów kodeksu cywilnego. Ciężar dowodu leży po stronie pracownika, który ma trzy lata na złożenie roszczenia od momentu uzyskania wiedzy o chorobie zawodowej.
W przypadku zatrudnienia na podstawie umów cywilnoprawnych (np. umowy zlecenia) roszczenia odszkodowawcze można dochodzić wyłącznie na podstawie kodeksu cywilnego. Brak składek na ubezpieczenie wypadkowe uniemożliwia uzyskanie świadczeń z ZUS.
Choroba zawodowa – podsumowanie
Choroba zawodowa może dotknąć osoby pracujące w różnych branżach. Jej oficjalne rozpoznanie pozwala na staranie się o zasiłki, odszkodowania, a także renty. Jeśli pracodawca, ubezpieczyciel bądź ZUS odmawiają przyznania należytego świadczenia, istnieje możliwość odwołania się od decyzji lub skierowania sprawy do sądu.
autorka artykułu:
Ewelina Czechowicz
Radca Prawny. Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Europejskiej Wyższej Szkoły Prawa i Administracji we Wrocławiu. Aktualnie wpisana na listę radców prawnych prowadzoną przez Okręgową Izbę Radców Prawnych we Wrocławiu.
Doświadczenie zawodowe zdobywała w renomowanych kancelariach we Wrocławiu oraz w Krajowej Administracji Skarbowej. Specjalizuje się w sprawach z zakresu odszkodowawczych, ZUS oraz podatkowych. Wpisana na listę mediatorów przy Sądzie Okręgowym we Wrocławiu.
