Osoby poszkodowane, które pozyskały należne im odszkodowanie, często zastanawiają się, czy powinny uwzględniać je w swoim zeznaniu podatkowym. Poniżej wyjaśniamy, czy odszkodowanie jest przychodem.
Czym jest przychód?
Ustawa z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych definiuje przychód jako uzyskany bądź należny wpływ wartości – najczęściej w formie pieniędzy. Wymieniona ustawa jako źródła przychodu wskazuje np. stosunek pracy lub prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej, które można uznać za najpowszechniejszą formę uzyskania przychodu.
Czym jest odszkodowanie?
Odszkodowanie jest natomiast świadczeniem pieniężnym. Należy się ono poszkodowanemu z tytułu wyrządzonej mu szkody od sprawcy lub podmiotu, który ponosi odpowiedzialność za czyny tej osoby. Może to być np. zakład ubezpieczeń w ramach zawartej umowy/polisy. Podstawową funkcją odszkodowania jest kompensacja. Rozumiemy ją jako wyrównanie uszczerbku, który powstał u poszkodowanego wskutek zdarzenia wywołującego szkodę. Wysokość odszkodowania powinna odpowiadać rozmiarom wyrządzonej szkody. Nie może się ona przyczynić do nienależnego wzbogacenia się poszkodowanego.
Czy odszkodowanie jest przychodem?
Interpretacja obowiązujących przepisów przez organy administracji skarbowej jasno to wskazuje. Według niej odszkodowanie (oraz zadośćuczynienie) jest przychodem z innych źródeł, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9 w związku z art. 20 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zwolnienie z opodatkowania przy odszkodowaniu
W przypadku osób fizycznych wydawać by się jednak mogło, że naprawienie uszczerbku majątkowego, polegające np. na zwrocie poniesionych kosztów związanych z eliminacją skutków szkody (np. kosztów zakupu leków czy dojazdów do placówek medycznych) nie spełnia ustawowej definicji przychodu. Nie dochodzi bowiem w tej sytuacji do wzrostu majątku poszkodowanego. Wątpliwości podatkowe rozwiewa art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, który wymienia zadośćuczynienie i odszkodowanie (z pewnymi wyjątkami) jako zwolnione z opodatkowania.
Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści
Inaczej ma się sprawa z odszkodowaniem z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógłby się spodziewać, gdyby nie wyrządzono mu szkody, a które zgodnie z literą prawa również należy uznać za przychód, ale podlegający już opodatkowaniu. Zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą. Oznacza to rekompensatę za poniesioną stratę, nie dotyczy natomiast utraconych korzyści. Odnosi się to również do sytuacji gdy ten rodzaj odszkodowania został zasądzony przez Sąd.
Odszkodowanie za szkody dotyczące składników majątku
Podobnie wygląda sytuacja z odszkodowaniem za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą lub prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej. W katalogu źródeł przychodu ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wprost wymienia ten rodzaj odszkodowania jako źródło przychodu. W związku z tym w ostatecznym rozliczeniu wpłynie to na wysokość należnego podatku dochodowego od przedsiębiorcy.
