Chyba każdy z nas uczył się lub zapoznawał z procedurą udzielania pierwszej pomocy – w szkole, w pracy, na drodze. Większość ludzi zdaje sobie też sprawę, że nieudzielenie pierwszej pomocy jest karane. Szkolenie jednak to jedno, ale czy w praktyce jesteśmy gotowi faktycznie udzielić pierwszej pomocy? Tym bardziej, że w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia drugiego człowieka dochodzi dodatkowo stres, który także ma wpływ na nasze działania.
Każdy z nas ma obowiązek udzielenia pierwszej pomocy, a niezastosowanie się do niego może wiązać się z przykrymi konsekwencjami. Jak więc należy postąpić, gdy jesteśmy świadkiem wypadku drogowego, w którym ucierpiał człowiek, a nie znamy procedury pierwszej pomocy lub obawiamy się, że bardziej zaszkodzimy niż pomożemy?
Co grozi za nieudzielenie pierwszej pomocy?
Warto wiedzieć, że kodeks karny przewiduje karę do 3 lat pozbawienia wolności za nieudzielenie pierwszej pomocy, co wynika to z regulacji art. 162 kk, który stanowi:
§ 1. Kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
§ 2. Nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Powyższy przepis odnosi się do każdej sytuacji, w której osoba znajduje się w położeniu zagrażającym jej życiu lub zdrowiu. Co ważne, nie tylko do ofiar wypadków drogowych. Tak więc każdy z nas ma obowiązek udzielenia pomocy, jeżeli jest świadkiem sytuacji zagrażającej życiu lub zdrowiu drugiego człowieka. Zatem widząc wypadek drogowy, nie możesz przejść, przejechać obok obojętnie, nawet jeśli byłeś tylko świadkiem, a nie uczestnikiem.
Zgodnie z art. 44 ust. 2 pkt 1 Kodeksu drogowego osoba kierująca pojazdem w razie uczestnictwa w wypadku drogowym jest zobowiązana:
- udzielić niezbędnej pomocy ofiarom wypadku lub rannym.
- wezwać policję i zespół ratownictwa medycznego.
Dodać należy, że art. 44 ust. 3 Kodeksu drogowego nakłada powyższy obowiązek na wszystkich uczestników zdarzenia.
Pierwsza pomoc po wypadku
Jaka kara za nieudzielenie pierwszej pomocy?
Gdy ofiara w wypadku drogowego walczy o życie, czasami liczy się każda sekunda i szybka interwencja. Osoba, która nie udzieli pomocy poszkodowanemu znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Co ważne, przyjęcie odpowiedzialności karnej w myśl art. 162 kk nie ma skutkować w szczególności wymienionych w tym przepisie: utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu człowieka. Oznacza to, że jeśli świadek wypadku przejdzie obojętnie obok osoby poszkodowanej i nie udzieli jej pomocy, narażony będzie na odpowiedzialność karną z art. 162 kk. Stanie się to nawet wtedy, jeśli nie dojdzie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu lub śmierci ofiary wypadku.
Kiedy nieudzielenie pierwszej pomocy nie jest karane?
Zgodnie z cytowanym wcześniej art. 162 § 1 kk obowiązku udzielenia pomocy nie mają osoby, które same mogłyby narazić się na niebezpieczeństwo. Oznacza to, że osoba, dla której udzielenie pierwszej pomocy również wiązałoby się z niebezpieczeństwem utraty życia lub doznania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, będzie zwolniona z odpowiedzialności karnej. Ważne są także dodatkowe okoliczności. Wystarczy wspomnieć chociażby o stosunkowo niedawno toczonej walce z koronawirusem. Trzeba pamiętać, że pomoc poszkodowanemu lub choremu w czasie pandemii trzeba poprzedzić dodatkowymi czynnościami. Chodzi chociażby o:
- założenie maseczki ochronnej,
- rękawiczek,
- okularów ochronnych – gdy jest taka możliwość,
- zasłonięcie ust i nosa poszkodowanego.
Jeśli chcesz ocenić, czy poszkodowany oddycha, obserwuj jedynie ruchów klatki piersiowej. Resuscytację w czasie pandemii ogranicz do ucisków klatki piersiowej, zrezygnuj z metody usta-usta.

Ponadto zgodnie z przytoczonym wyżej art. 162 § 2 kk w przypadku obecności służb ratowniczych na miejscu zdarzenia, świadek jest zwolniony z obowiązku udzielenia pomocy. Ponadto przestępstwa nie popełni osoba, która nie była w stanie udzielić pomocy, ponieważ wiązała się ona z koniecznością poddania poszkodowanego zabiegowi lekarskiemu. Owszem, wiele osób obawia się, że ze względu na brak odpowiednich umiejętności nie będzie w stanie udzielić poprawnie pierwszej pomocy lub pogorszą tym stan ofiary. Jednak ustawodawca nie wymaga od obywateli wiedzy lekarskiej czy umiejętności ratowniczych.
Wypadek – pierwsza pomoc. Co robić?
Jeżeli jesteś świadkiem wypadku i widzisz osobę poszkodowaną, czasami naprawdę wystarczy:
- niezwłocznie powiadomić odpowiednie służby ratownicze (tel. 112).
- określić i ocenić stan poszkodowanego.
Kontaktując się z pogotowiem, możesz liczyć niezbędne wskazówki dyspozytora, jakie bezpieczne działania podjąć wobec ofiary. Istotna w odniesieniu do obowiązku udzielenia pomocy osobie znajdującej się w położeniu zagrażającym jej życiu lub zdrowiu, jest postawa osoby, która widzi zagrożenie. Warunkiem odpowiedzialności karnej nie jest skutek zaniechania, lecz świadomość zagrożenia i nieudzielenie pierwszej pomocy pomimo tej świadomości. Jeżeli podejmiesz wszelkie właściwe kroki, które mimo to nie uratują poszkodowanego, nie można zarzucić, że nie udzieliłeś pomocy. Ważna jest reakcja na zagrożenie, zatem istotna jest postawa takiej osoby, a nie skutek, jaki odniosły jej działania.
Wskazany art. 162 kk odnosi się do sytuacji, gdy poszkodowany narażony jest na ciężki uszczerbek na zdrowiu lub utratę życia. Jednak zgodnie z Kodeksem drogowym (art. 44) kierujący oraz inne osoby uczestniczące w wypadku zawsze mają obowiązek udzielenia poszkodowanym niezbędnej pomocy oraz wezwania służb ratowniczych. Czyli nawet jeśli poszkodowany odniósł lekkie obrażenia i nie jest narażony na ciężki uszczerbek na zdrowiu, uczestnicy wypadku i tak są zobowiązani udzielić pierwszej pomocy. Nieudzielenie pierwszej pomocy to wykroczenie. Zgodnie z art. 93 Kodeksu wykroczeń osoba prowadząca samochód, która uczestniczyła w wypadku drogowym, podlega karze aresztu lub grzywny, jeśli nie udzieliła niezwłocznej pomocy ofiarom wypadku. Wobec takiej osoby orzeka się także zakaz prowadzenia pojazdów.

Pierwsza pomoc po wypadku
Podsumowując:
- Nie możesz być obojętny, jeżeli jesteś świadkiem wypadku drogowego.
- Na każdego z nas nałożony jest obowiązek udzielenia pomocy osobie, która znajduje się w położeniu narażającym ją na utratę życia lub ciężki uszczerbek na zdrowiu. Za nieudzielenie pomocy grozi kara pozbawienia wolności do lat 3.
- Świadek wypadku jest zwolniony z obowiązku udzielenia pomocy, jeśli wiązałoby się to zagrożeniem jej życia lub naraziłoby ją na ciężki uszczerbek na zdrowiu. Z obowiązku zwalnia również pojawienie się służb ratowniczych na miejscu wypadku.
- Każdy uczestnik wypadku, w tym kierowca i pasażer, mają obowiązek udzielić niezbędnej pomocy osobie poszkodowanej w wypadku.
- Nie musisz posiadać fachowej wiedzy z zakresu pierwszej pomocy, ale masz obowiązek zrobić wszystko, co może pomóc ofierze. Widząc wypadek, powinieneś powiadomić służby ratunkowe i przekazać im jak najwięcej informacji, ewentualnie postępować zgodnie ze wskazówkami. Karane jest tylko zaniechanie, nie skutek podjętych działań.
- Szybka reakcja może mieć kolosalne znaczenie. Wezwanie pogotowia jest uznawane za pomoc.
Podziel się artykułem. Im więcej osób będzie miało świadomość obowiązku udzielenia pierwszej pomocy, tym lepiej dla naszego bezpieczeństwa.