Wielkimi krokami zbliżają się zmiany dla osób dorosłych osób niepełnosprawnych oraz ich opiekunów. Od 2024 roku niepełnosprawni będą mogli starać się o dodatkowe pieniądze, które mają pomóc im stać się bardziej niezależnymi. Dotąd wsparcie finansowe otrzymywali opiekunowie dorosłych osób niepełnosprawnych. Jak sytuacja będzie wyglądała od nowego roku? Czym jest głośno omawiane w mediach świadczenie wspierające? Po pierwsze zmieni się to, komu instytucje, takie jak ZUS wypłacą dodatkowe środki. Po drugie pojawi się także nowa opcja. Mianowicie do tej pory jeśli opiekun dorosłej osoby niepełnosprawnej pobierał świadczenie pielęgnacyjne, nie mógł pracować. Teraz w pewnym stopniu to się zmieni. Ponadto równie ważne będą kryteria przyznawania nowego świadczenia. Jak będą wyglądały?
Co to jest świadczenie wspierające?
Świadczenie wspierające jest nowym rodzajem pomocy finansowej dla osób niepełnosprawnych. Sejm pracuje nad projektem, które środowisko osób niepełnosprawnych głośno komentuje. Problem polega na tym, że według ekspertów uzyskiwanie pomocy finansowej dla niepełnosprawnych będzie jeszcze trudniejsze niż do tej pory. Co ważne, pierwsze świadczenia wspierające Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaci w 2024 roku osobom, które uzyskają najwięcej punktów w określeniu poziomu potrzeby wsparcia. W następnych latach prawo do świadczenia wspierającego uzyskają stopniowo kolejne osoby niepełnosprawne. Celem świadczenia wspierającego wymienianym przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej jest pomoc w zapewnieniu niezależności niepełnosprawnym.
Świadczenie wspierające – dla kogo?
Świadczenie wspierające będzie należało się osobie niepełnosprawnej, która:
- Uzyska minimum 70 punktów oceny poziomu wsparcia.
- W przypadku dzieci do lat 3. ocena poziomu wsparcia wyniesie minimum 1 punkt.
Poziom potrzeby wsparcia – co to jest?
Poziom potrzeby wsparcia określa niezbędny zakres wsparcia, którego wymaga niepełnosprawny. Celem tej oceny jest zakwalifikowanie do pobierania świadczenia wspierającego, którego zadaniem jest zapewnienie, zwiększenie lub utrzymanie niezależności osoby niepełnosprawnej. Poziom potrzeby wsparcia będzie oceniany przez wojewódzki zespół ds. orzekania. Warto dodać, że w skład zespołów mogą wchodzić lekarze, fizjoterapeuci, pedagodzy, pedagodzy specjalni, psycholodzy, pracownicy socjalni czy doradcy zawodowi.
Świadczenie wspierające – jak będzie wyglądała punktacja?
Wysokość świadczenia wspierającego będzie zależała od punktów, które uda się zebrać osobie niepełnosprawnej.
- 70-79 punktów uzyskanych w ocenie poziomu potrzeby wsparcia – 50% renty socjalnej
- 80-89 punktów uzyskanych w ocenie poziomu potrzeby wsparcia – 100 % renty socjalnej
- więcej niż 90 punktów uzyskanych w ocenie poziomu potrzeby wsparcia – 200% renty socjalnej
Punkty będzie można uzyskać za poszczególne potrzeby związane z niepełnosprawnością. Specjalnie o tego powołane zespoły będą oceniały takie czynności, jak:
- spożywanie pokarmów i napojów.
- higiena osobista związana z czynnościami fizjologicznymi.
- mycie się i inna pielęgnacja ciała.
- porozumiewanie się.
- ubieranie się.
- utrzymanie zdrowia.
- zmiana i utrzymanie pozycji ciała.
- Poruszanie się w domu i poza domem.
- Podejmowanie decyzji.
- Prowadzenie gospodarstwa domowego.
Źródło: https://orka.sejm.gov.pl/Druki9ka.nsf/Projekty/9-020-1189-2023/$file/9-020-1189-2023.pdf
Ile będzie wynosiło świadczenie wspierające?
Nowe świadczenie wspierające ma zależeć od potrzeby wsparcia osoby niepełnosprawnej przez drugą osobę. W zależności od tej oceny świadczenie może wynosić:
- 50% renty socjalnej – 794,22 zł (początek wypłacania świadczenia – styczeń 2026 r.)
- 100% renty socjalnej – 1588,44 zł (początek wypłacania świadczenia – styczeń 2025 r.)
- 200% renty socjalnej – 3176,88 zł (świadczenie wypłacane w pierwszej kolejności – od stycznia 2024 r.)
Według szacunków Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej z świadczenia wspierającego ma skorzystać 500 tysięcy osób, lecz w najwyższej kwocie tylko 50 tys. niepełnosprawnych. To tylko 4,5% wszystkich osób z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności, których w Polsce jest ponad milion. Kryteria do przyznania świadczenia wspierającego w najwyższej kwocie są bardzo rygorystyczne. W konsekwencji niewiele osób niepełnosprawnych będzie uprawnione do pobierania 3176,88 złotych miesięcznie. Podsumowując, wielu osobom z niepełnosprawnością, zwłaszcza intelektualną, może być trudno uzyskać nowe świadczenie.
Czy świadczenie wspierające będzie waloryzowane?
Tak, świadczenie wspierające będzie podlegało waloryzacji, ponieważ wylicza się je na podstawie renty socjalnej, która jest podwyższana co roku. Co istotne, osoba niepełnosprawna będzie mogła pobierać jednocześnie rentę socjalną i świadczenie wspierające. Warto nadmienić, że nowe świadczenie dla niepełnosprawnych zależy wyłącznie od ustalonego zgodnie z punktacją poziomu wsparcia, a nie od dochodów.
Ocena poziomu potrzeby wsparcia – ile będzie ważna?
Poziom potrzeby wsparcia nie będzie ustalany bezterminowo. Mianowicie dla osób niepełnosprawnych, które ukończyły 3. rok życia, ocena poziomu potrzeby wsparcia będzie ważna maksymalnie 7 lat. Z kolei dla dzieci poniżej 3. roku życia ocena zachowa ważność do momentu ukończenia przez nie 3 lat.
Czym się różni świadczenie wspierające od świadczenia pielęgnacyjnego?
Świadczenie pielęgnacyjne jest przeznaczone dla opiekuna dorosłej osoby niepełnosprawnej. Przypominakąc, w 2023 roku świadczenie pielęgnacyjne wynosi 2458 złotych. Z kolei dostępne od 2024 roku świadczenie wspierające ma być wypłacane bezpośrednio osobom niepełnosprawnym. O problemach opiekunów dorosłych osób niepełnosprawnych w uzyskaniu świadczenia pielęgnacyjnego pisaliśmy w tym artykule. Warto pamiętać, że od niekorzystnych decyzji MOPS-ów i GOPS-ów można się odwołać. Obecnie odwołanie składa się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego za pośrednictwem Miejskiego lub Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej.
Nowe przepisy, nad którymi pracuje rząd, będą dotyczyły także świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, tak zwane zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne, również będzie przyznawane zgodnie z określoną punktacją. W rzeczywistości zdaniem ekspertów większość osób niepełnosprawnych albo dostanie niższą kwotę świadczenia albo nie otrzyma go wcale. Nowością ma być również to, że jeśli osoba niepełnosprawna nie zdecyduje się na wystąpienie o świadczenie wspierające, wówczas jej opiekun będzie mógł otrzymywać zmodyfikowane świadczenie pielęgnacyjne w dotychczasowej wysokości z możliwością dorabiania do corocznego limitu w wysokości 6-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w danym roku.
Świadczenie pielęgnacyjne - wniosek
W teorii świadczenie wspierające będzie wyższe od świadczenia pielęgnacyjnego i pewnie wiele osób niepełnosprawnych będzie liczyło, że dzięki niemu poprawi się ich sytuacja życiowa. Niestety, istnieje ryzyko, że to nie będzie takie łatwe, jak wygląda na papierze, czyli w projekcie ustawy. Trzeba podkreślić, że skomplikowany sposób oceniania poziomu potrzeby wsparcia utrudni uzyskanie pieniędzy osobom niepełnosprawnym. Wprawdzie prace nad ustawą wciąż trwają i jeszcze wiele może się zmienić, ale można zabezpieczyć swoje prawa. Jak to zrobić? Trzeba już teraz wystąpić o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach. Wniosek o świadczenie pielęgnacyjne do pobrania znajdziesz tutaj.
